Bài đăng trên substack After Babel của nhà tâm lý học Jonathan Haidt, ngày 6/8/2025. Ảnh lấy từ bài gốc. Người dịch.
Lời giới thiệu từ Jon Haidt và Zach Rausch:
Nhiều công ty đã gây ra thảm họa mạng xã hội hiện lại đang xây dựng các chatbot xã hội siêu thông minh được thiết kế để tương tác với trẻ em. Những lời hứa hẹn rất quen thuộc: những chatbot này sẽ giảm bớt sự cô đơn, củng cố các mối quan hệ và hỗ trợ những trẻ em cảm thấy bị cô lập. Nhưng bảng thành tích của ngành công nghiệp này cho đến nay rất tệ. Chúng ta không thể tin tưởng họ sẽ làm sản phẩm của mình an toàn cho trẻ em.
Chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới về cách giới trẻ tương tác với công nghệ, và cũng như mạng xã hội, chúng ta vẫn chưa biết những người bạn đồng hành AI xã hội (social AI) này sẽ định hình sự phát triển cảm xúc như thế nào. Nhưng chúng ta biết một vài điều. Chúng ta biết điều gì sẽ xảy ra khi các công ty được tiếp cận trẻ em một cách không kiểm soát mà không có sự hiểu biết hoặc đồng ý của cha mẹ. Chúng ta biết rằng các mô hình kinh doanh tập trung vào việc tối đa hóa sự tương tác sẽ dẫn đến tình trạng nghiện ngập lan rộng. Chúng ta hiểu trẻ em cần gì để phát triển: nhiều thời gian tương tác trực tiếp với bạn bè, không màn hình và không người lớn. Và chúng ta biết sự lạc quan về công nghệ và việc tập trung vào lợi ích ngày nay có thể khiến mọi người mù quáng trước những tác hại tàn khốc lâu dài, đặc biệt là đối với trẻ em khi chúng bước vào tuổi dậy thì.
Với mạng xã hội, chúng ta – cha mẹ, nhà lập pháp, tòa án và Quốc hội Hoa Kỳ – đã cho phép các công ty thử nghiệm trên con em mình mà không có bất kỳ ràng buộc pháp lý hay đạo đức nào và không cần xác minh độ tuổi. Mạng xã hội hiện đã ăn sâu vào cuộc sống của trẻ em đến mức rất khó để loại bỏ hoặc giảm thiểu mức độ độc hại của nó, mặc dù hầu hết các bậc cha mẹ và một nửa số thanh thiếu niên đều coi nó là có hại và mong muốn nó không tồn tại. Chúng ta không được phép mắc lại sai lầm tương tự. Với những người bạn đồng hành AI vẫn còn trong giai đoạn đầu, chúng ta có cơ hội để làm mọi việc khác đi.
Bài viết hôm nay là bài đầu tiên trong số nhiều bài viết sẽ soi rọi làn sóng tiếp theo này: sự trỗi dậy của các chatbot AI xã hội và những rủi ro mà chúng đã gây ra cho sự phát triển cảm xúc của trẻ em. Tác giả là Mandy McLean, một nhà phát triển AI, người quan tâm đến những tác động mà bot xã hội sẽ gây ra đối với sự phát triển cảm xúc, các mối quan hệ và ý thức về bản thân của trẻ em. Trước khi chuyển sang lĩnh vực công nghệ, Mandy từng là giáo viên trung học trong nhiều năm và sau đó lấy bằng Tiến sĩ về giáo dục và phương pháp định lượng trong khoa học xã hội. Cô đã dành hơn sáu năm dẫn dắt nghiên cứu tại Guild, “một công ty khởi nghiệp công nghệ giáo dục lấy sứ mệnh làm trọng tâm, tập trung vào việc nâng cao kỹ năng cho người học trưởng thành đang đi làm”, trước khi chuyển hướng toàn thời gian sang “khám phá cách các công nghệ mới nổi có thể được sử dụng một cách có chủ đích để hỗ trợ việc học sâu,có ý nghĩa và lấy con người làm trung tâm ở bậc học K-12 và hơn thế nữa”.
– Jon và Zach
Continue reading →
