Chiều thứ hai 20/5 cụ Murthy, sáng lập công ty Infosys Ấn độ (gọi tắt là Infy), sẽ có buổi nói chuyện tại F-Ville 3, FPT Software Hòa lạc. Trước nay ở FSOFT chúng tôi vẫn hay gọi cụ là Cụ tổ, vì đã học được rất nhiều từ cụ và từ Infy để xây dựng nên FSOFT như ngày nay.
Trong các công ty Ấn độ thì Infosys có một khác biệt: họ luôn chủ động chia sẻ tri thức của mình ra cộng đồng. Chính vì thế mà FSOFT đã học được rất nhiều, dạo ấy cá nhân tôi luôn theo dõi trên mạng, trên website của Infy xem có gì hay để copy. Sau này FSOFT cũng học tinh thần đó và chia sẻ nhiều với cộng đồng, ví dụ như việc xuất bản cuốn “Đek biết gì cũng tiến” gần đây. Cá nhân tôi còn rất ngưỡng mộ những tư tưởng trong cuộc sống của cụ, chứ không chỉ về công việc. Dưới đây là một số thứ tôi tìm biết được về cụ.
Cụ Murthy sinh năm 1946 trong một gia đình trung lưu mức dưới. Ngày trẻ cụ rất nhiệt huyết với chủ nghĩa cộng sản và từng có ý định theo đuổi lý tưởng này. Vợ cụ kể, sau buổi ra mắt với bố vợ tương lai, ông bố đã hỏi con gái “mày định lấy thằng cộng sản dở hơi đó à?”. Sau này cụ đã chuyển từ một “người cánh tả bối rối” (confused leftist) sang thành một “nhà tư bản trắc ẩn” (compassionate capitalist). Cụ kể đã nhận ra rằng chủ nghĩa cộng sản chỉ chú ý đến việc chia đều của cải mà không chú ý đến việc tạo ra của cải, là thứ quan trọng hơn, mà chủ nghĩa tư bản đề cao. Cụ cũng quan niệm rằng các doanh gia là những tài năng đặc biệt, cũng giống như nhà văn hay họa sỹ, do đó cần phát hiện và tạo điều kiện cho họ phát huy.
Có lẽ còn có một sự kiện cuộc đời nữa khiến cụ thay đổi. Đó là năm 1974 trên đường đi ‘phượt’ tàu hỏa từ Paris về Ấn độ qua Nam Tư và Bulgary, cụ đã bị chính quyền Bulgary bắt giam và bỏ đói 72h chỉ vì nói chuyện một cách tự do với những người khách đồng hành. Rốt cuộc may mà cụ được thả, vì Ấn độ được coi là nước “bạn bè” với khối XHCN.
Cụ Murthy kể, có ba cuốn sách đã định hình nên tư tưởng của cụ. Thứ nhất là cuốn “Đạo đức Tin lành và Tinh thần của Chủ nghĩa Tư bản” của Max Weber. Cụ học được từ đó rằng, một dân tộc tử tế, chăm chỉ và có hoài bão sẽ xây dựng nên một quốc gia vĩ đại, cho dù khó khăn đến đâu. Thứ hai là cuốn tự truyện “Những trải nghiệm của tôi với sự thật” của Mahatma Gandhi. Cuốn này đã dạy cụ về phong cách leadership by example. Sau hai cuốn đó, cụ vẫn băn khoăn rằng rõ ràng Ấn độ có những điều kiện trên mà tại sao vẫn nghèo, và cuốn thứ ba đã cho cụ câu trả lời. Đó là cuốn “Da đen, mặt nạ trắng” của Franz Fanon. Sách này viết về não trạng thực dân của những chính quyền hậu thực dân. Mặc dù đất nước đã độc lập, nhưng những người nắm quyền vẫn hành xử theo kiểu thực dân, tin rằng giới cai trị và bị trị có quyền hạn và quyền lợi khác nhau. Ví dụ họ cho con đi học ở các phương Tây trong khi để trẻ con nghèo phải học trong những điều kiện thiếu thốn. Từ đó cụ vừa làm gương vừa đấu tranh để thay đổi tình trạng này.
Rất nhiều người nêu khó khăn vì Ấn độ thiếu trầm trọng cả vốn, nguồn lực vật chất, công nghệ và nhân tài, nhưng cụ cũng có niềm tin sắt đá rằng một sự lãnh đạo viễn kiến sẽ dễ dàng vượt qua những trở ngại trên.
Tôi có sưu tầm một số câu nói của cụ, xin trích ở đây vài câu tâm đắc. Các câu khác có thể xem trên bài trước của tôi:
1. Tài sản của chúng ta rời khỏi công ty mỗi chiều. Chúng ta cần chắc chắn là chúng (họ) sẽ quay lại vào sáng hôm sau (Our assets walk out of the doors each evening. We have to make sure that they come back the next morning.)
Câu này từng được in ra và dán ở phòng Nhân sự FPT Software. Một cách hình tượng, nó thể hiện triết lý của các công ty dựa chủ yếu vào vốn con người (human capital) như các công ty dịch vụ phần mềm. Tôi quan sát thấy sau khi Murthy nói câu này, một thời gian tổ chức SHRM (Society for HRM) cũng sử dụng như slogan của mình, không rõ độc lập hay lấy từ Infosys.
2. Công ty là học xá, hoạt động là chương trình, và lãnh đạo phải giảng dạy. (Company is campus, business is curriculum, and leaders shall teach.)
Đây cũng từng là kim chỉ nam cho FPT Leadership Institute (FLI).
3. Hãy chỉ cho tôi một doanh nghiệp thành công, và tôi sẽ chỉ cho bạn một tập thể hạnh phúc, tràn trề hy vọng, tự tin, nhiệt huyết và tràn đầy năng lượng, từ chủ tịch đến lao công.
4. Mỗi lần dạy tân binh, tôi nói với họ là tôi chỉ bảo đảm cho họ được ba thứ ở Infosys. Thứ nhất, phẩm giá và lòng tự trọng của họ sẽ được duy trì và nâng lên trong mỗi việc làm. Thứ hai, công ty sẽ không khiến họ phải xấu hổ trước người thân và bè bạn. Thứ ba, họ có cơ hội học nhiều gấp ba lần so với ở chỗ khác.
5. Kết quả công việc dẫn đến sự ghi nhận, sự ghi nhận đem đến sự kính trọng, sự kính trọng đem đến quyền lực. (Performance leads to recognition, recognition leads to respect, and respect leads to power.)
6. Ở đất nước này, mọi người có xu hướng coi ý tưởng là đích đến cuối cùng mà không màng gì đến việc thực hiện. Thật ra, đa số các trí thức cho rằng chỉ cần nêu ra ý tưởng là xong!
Rất giống VN hehe.
7. Chúng ta đã trở thành một dân tộc giỏi trong hùng biện và kém trong hành động. Bạn phải hạ thấp hùng biện và tập trung vào hành động.
Lại giống VN.
8. Chúng ta là dân tộc mong manh dễ vỡ nhất thế giới. Chúng ta cảm thấy bị xúc phạm cả khi chẳng có chuyện gì.
Chắc gì đã bằng VN 😊
9. Hãy coi công việc là quan trọng chứ không phải bản thân. (Take your work seriously but not yourself.)
Trong các nhận xét của đồng nghiệp về Murthy nhân dịp cụ về hưu, tôi thích nhất nhận xét “accessible and responsive”. Nhiều lãnh đạo quá coi trọng bản thân.
10. Người tài là người có khả năng học. Nhưng thế nào là người tài? Murthy cho rằng người tài là người có khả năng học (learnability). Cụ định nghĩa learnability = the ability to extract generic inferences out of specific instances and using them to solve new unstructured problems, tức là khả năng rút ra các kết luận tổng quát từ các trường hợp cụ thể, rồi dùng chúng để giải quyết các vấn đề mới phi cấu trúc.
Bổ sung 20/5/2024:
“Hãy cho nhân viên cảm thấy cao hơn một phân”
Một số thu hoạch sau khi nghe cuộc trò chuyện giữa anh BinhTG và bác Murthy Infosys, tại trụ sở FV3 của FSOFT, ngày 20/5/2024.
Bác Murthy thừa hưởng từ bố tính chăm chỉ, quyết tâm, và thừa hưởng từ mẹ lòng hào phóng. Bác bảo nhân vật yêu thích của bác trong Sử thi Mahabharata là Karna, vì mẹ bác rất hay kể cho các con về nhân vật này, là một người rất hào phóng và trung thành (cá nhân tôi hồi bé đọc Sử thi Ấn độ thích Arjuna nhưng rất thương Karna). Bác cũng kể, chính vì tính hào phóng nên bác đã chia cho 6 co-founder của mình 77% (hay 75%, không nhớ rõ) equity của công ty.
Theo bác Murthy, có 3 thứ quan trọng mà công ty phải luôn tâm niệm. Quan trọng nhất là bán hàng. Thứ đến là tài chính, cụ thể là kiểm soát chi phí. Bác cảnh báo rằng một khi công ty phát triển thì có xu hướng thả lỏng chi phí, dẫn đến lợi nhuận giảm. Bác nhấn mạnh ý này hai ba lần. Thứ ba là làm sao giữ và tuyển được người tài.
Theo bác, người tài nói riêng và nhân viên nói chung rất cần sự tôn trọng. Bản thân Infosys đặt mục đích trở thành công ty Ấn độ được tôn trọng nhất. Nói chung mỗi nhân viên đều có một gia đình, và họ muốn được hãnh diện đứng trước vợ con. Người lãnh đạo phải làm sao để họ thấy khi vào công ty “được cao hơn 1 phân” (có câu nói nổi tiếng: hãy cho họ thêm 1 phân, họ sẽ sẵn sàng đi thêm 1 dặm).
Bác cũng nhận xét là phải tách yếu tố professional ra khỏi yếu tố personal. Ví dụ khi trong công việc thì ai có việc nấy, không phải là quan hệ bạn bè. Nhưng ngoài công việc thì là bạn với nhau. Điều này các nước phương Tây làm tốt hơn và nên học.
Theo bác, Infosys mất 23 năm để có 1 tỷ USD doanh thu đầu tiên, nhưng chỉ mất 23 tháng để có thêm 1 tỷ, và 11.5 tháng để tăng thành 3 tỷ. Bác tin tưởng rằng FPT cũng sẽ làm được.