Chúng ta là Nước thải. Cuộc sống của bạn là tạp âm của tôi
We Are The Slop. Your life is my background noise

Người ta nói thế hệ tôi đang lãng phí cuộc đời vào những trò giải trí vô bổ. Nhưng tôi nghĩ mọi thứ còn tệ hơn thế. Giờ đây, chúng ta đang biến cuộc sống của mình thành những trò giải trí vô bổ. Không chỉ là tiêu thụ nước thải, mà còn trở thành nó.

Chúng ta đã đăng tải về cuộc sống của mình từ rất lâu rồi. Nhưng giờ tôi nhận ra một điều khác, một điều gì đó lớn hơn sự thôi thúc ghi lại và chia sẻ những khoảnh khắc. Tôi thấy mọi người biến thành những nhân vật truyền hình, biến ký ức của họ thành những tập phim, biến bản thân thành trò giải trí. Chúng ta đã trở thành những nội dung vô nghĩa, lướt qua rồi cuộn xuống. Những trải nghiệm, mối quan hệ, thậm chí cả con cái của chúng ta, đều bị hạ giá, đóng gói, rồi mang ra để người khác tiêu thụ. Với một số người chúng ta, việc già đi đã trở thành một chuỗi những tập phim cần được phát hành: đầu tiên là lời cầu hôn, rồi đến đám cưới, rồi đến những chuyến xem nhà, tiết lộ chuyện mang thai, mọi cột mốc và cập nhật, cứ thế, mãi mãi. Chúng ta tồn tại để giải trí cho nhau.

Với những influencer, thì tất nhiên đây là sự nghiệp của họ. Họ biến cuộc sống của mình thành những bộ phim truyền hình. Có trailer và teaser. Có những tình tiết hồi hộp, những tập cuối season, những lời nhắc nhở “đón xem vào tuần sau!” Có những nhân vật quen thuộc và những vai khách mời. Những người hâm mộ cuồng nhiệt và những buổi họp báo. Những chuyện cười dài tập và những cảnh mở đầu lạnh lùng. Những bài hát chủ đề và phần giới thiệu cuối phim. Những tập phim đặc biệt Giáng sinh và những tập phim giao thoa. Những chuyến tham quan báo chí và những cú ngoặt cốt truyện. Những chương trình phụ và những đoạn giới thiệu ngắn; những cảnh quay hỏng và “hậu trường”.

Họ cũng tiếp thị cả ký ức của mình. Đã từng xuất hiện trên…SẮP RA MẮT…Màn cầu hôn hiện đã có trên tất cả các nền tảng! Hãy giúp chúng tôi tìm kiếm ngôi nhà mới của mình! (cảm động). Xem đám cưới Phần 1 và Phần 2! “Thưa quý vị, đây chính là podcast mà quý vị đã chờ đợi”, một cặp đôi tuyên bố, chiếu những cảnh sắp ra mắt như một trailer. “RỐT CUỘC THÌ… TẬP PHIM LỚN NHẤT CỦA CHÚNG TÔI TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY… ĐÓ LÀ…ĐÁM CƯỚI.”

Sau đó là những em bé nội dung. Em bé làm đạo cụ; em bé để câu view. Tôi từng tự nhủ điều này không đúng, nhưng giờ tôi lại có cảm giác kinh khủng khi một số cặp đôi sinh con chỉ để câu view. Chỉ cần một lần mang thai, bạn sẽ có tất cả những nội dung này: tìm hiểu, kể cho bạn bè và gia đình, đi siêu âm, hẹn hò hàng tháng, thậm chí hàng tuần, tiết lộ giới tính, gợi ý tên, tiết lộ tên, tuần trăng mật, tiệc mừng em bé, tham quan phòng trẻ sơ sinh, chuẩn bị hành lý đi sinh—và tất cả đều diễn ra trước khi sinh. QUYỀN TRUY CẬP SỚM để xem EM BÉ MỚI – dành cho người đăng ký trả phí!. Em bé thứ hai sắp chào đời! 51 GIỜ SINH ĐẺ KHÔNG DÙNG THUỐC đang phát trực tiếp trên YouTube (“hy vọng bạn thích!”).

Nhưng tất nhiên, những tập hay nhất là những ngày tồi tệ nhất. Những cuộc tranh cãi BÙNG NỔ, độc quyền trên YouTube. ĐÊM KINH HOÀNG NHẤT TRONG ĐỜI CHÚNG TÔI hiện đã lên sóng. Hãy theo dõi thông tin về vụ ly hôn. Xem link đến tiểu sử trong thông báo chia tay. Các cuộc tranh cãi bị gián đoạn bởi quảng cáo; các cảnh suy sụp được BetterHelp mang đến cho bạn. Những cơn khủng hoảng cảm xúc là những tập phim ăn khách; một gia đình tan vỡ là một series trên Amazon Prime. Chúng ta luôn nói về sự tự do của truyền thông thay thế, rằng những người bình thường cuối cùng cũng nắm quyền kiểm soát, mà quên mất rằng chính chúng ta đã vô tình tự biến mình thành nhân vật, rằng giờ đây chúng ta là diễn viên, rằng chương trình phải tiếp tục. Đây là sự nghiệp mà ai cũng mong muốn; một sự nghiệp không bao giờ kết thúc.

Tôi lo lắng về việc những người trẻ bắt chước những influencer này. Sự thất vọng mà họ đang tự chuốc lấy: khi cuộc sống có rating thấp, nếu season mới flop. Đây là buôn bán. Bằng cách mời người lạ đến xem, bạn không chỉ được khen ngợi và ngưỡng mộ mà còn cả phê bình nữa – họ sẵn sàng đánh giá chương trình, bình luận về sự phát triển nhân vật, chỉ ra những lỗ hổng trong cốt truyện, theo dõi phần tiếp theo. Con của bạn giờ thuộc về chúng tôi; hôn nhân của bạn cạnh tranh trên thị trường. Hãy bán mình như một sản phẩm và được đối xử như một sản phẩm. Và điều tồi tệ nhất là những influencer này nghĩ rằng lượt view của họ tăng lên vì mọi người quan tâm, vì cuối cùng họ cũng có giá trị, mà quên mất rằng họ đã tự tuyên bố bản thân là một trò giải trí.

Việc tiếp thị ký ức của bạn cũng chính là việc làm ô uế chúng. Bạn chìa ra hy vọng, nỗi đau, cuộc sống của mình để bị tiêu thụ, biến nó thành chương trình truyền hình thực tế. Những ký ức quý giá của bạn là trò giải trí vô tri của tôi. Chấn thương của bạn trở thành tạp âm của tôi. Cuộc ly hôn tan vỡ của bạn là nước thải của tôi. Con cái bạn là nhân vật của tôi; nỗi đau của bạn là sự xao lãng của tôi; cảm xúc của bạn là những tập phim dài tập của tôi. Tôi sẽ lướt qua video sinh nở của bạn khi thấy chán. Tôi sẽ vote thấp cuộc ly hôn của bạn nếu nó không đủ hay. Cuộc sống của bạn là thứ mà tôi dọn bếp, là thứ để giết thời gian. Và nếu bạn không làm tôi thấy thú vị, OK, tôi sẽ lướt xuống, tìm một cuộc sống khác để xài.

Và nó chẳng bao giờ đủ. Bạn không thể hào hứng chia sẻ về thời điểm bắt đầu mối quan hệ mà không giải thích lý do tại sao chia tay. Anh ấy đi đâu rồi? Chuyện gì đã xảy ra với cốt truyện đó? Bạn không thể thay đổi quan điểm hay sở thích của mình; điều đó không phù hợp với nhân vật. Bạn không thể biến mất một thời gian, vì sẽ bị chậm tiến độ. Bạn là của chúng tôi, những khán giả mà bạn mắc nợ. Những influencer mời gọi chúng ta vào và rồi không thể đuổi chúng ta ra. Và khi chúng ta chán, thì tất nhiên, khách hàng luôn đúng. Hãy dàn dựng một vở kịch nào đó, tung tin đồn, khoe con cái, lên kế hoạch cho một cú ngoặt bất ngờ. Điều gì đó, bất cứ điều gì, để chúng ta không chuyển kênh.

Và đây là suy nghĩ tệ nhất. Những cặp đôi này sẽ chịu đựng được bao lâu nếu không có camera? Những gia đình này sẽ cảm thấy thế nào nếu internet bị đóng, nếu họ phải khen ngợi, thỏa hiệp và hy sinh mà không có sự chấp thuận của người lạ? Liệu họ có biết cách không? Khi không có bình luận và emoji vỗ tay? Liệu họ có thể sống thiếu nó nữa không — trưởng thành mà không có tiếng vỗ tay? Tôi e rằng một số người trẻ chỉ hiểu những điều này — hôn nhân, làm cha mẹ, nghĩa vụ với người khác — như những giao dịch. Chúng ta có thể trải qua nỗi đau sinh con và hy sinh để nuôi dạy con miễn là nó được ghi hình, được chia sẻ, miễn là chúng ta nhận được lượt thích, bình luận, lời khen ngợi. Nếu không thì tại sao? Làm mà chẳng được gì ư? Cảm giác giống như việc lên đồ mà không có được một bức ảnh đẹp trên Instagram; tất cả dường như vô giá trị, vô nghĩa nếu không được đăng lên. Tại sao phải đẹp nếu không để chụp ảnh tự sướng; tại sao đi chơi mà không đăng Story? Tại sao phải cam kết. Tại sao phải sinh con. Tại sao phải làm những thứ không thể trao đổi trên thị trường? Chúng ta là sản phẩm, vậy nên nếu không bán được thì còn nghĩa lý gì. Chúng ta được nuôi dưỡng bằng sự công nhận, một thế hệ được nuôi dưỡng bằng lượt thích, sự chú ý và quảng cáo bản thân, và nếu không có chúng, chúng ta chẳng là gì cả.

Chúng ta tự nhủ rằng đây là để lưu giữ kỷ niệm. Một số người nói là tình cảm. Tình cảm đến mức con cái sẽ không đọc thư tình của cha mẹ, hay phủi bụi những bức ảnh trên gác xép, mà sẽ lướt qua những bài đăng trên Instagram của cha mẹ, xem YouTube Shorts và những trò đùa TikTok của họ, bỏ qua những post mà mẹ sponsor. Chúng sẽ được an ủi bằng những chuyện câu view, nỗi nhớ về Stories và Reels, những kỷ niệm đẹp về AI thumbnail. Không, mỗi ngày tôi càng tin rằng đây là thứ trái ngược nhất với tình cảm, là tiếp thị kỷ niệm. Rằng những cặp đôi mà hầu như không nhớ gì về lễ đính hôn của họ, khi nào, họ đã nói gì lúc ấy, lại có một điều gì đó con người hơn nhiều so với những người đã dàn dựng toàn bộ sự kiện, tập dượt, ghi âm, dựng bối cảnh, trình diễn một màn trình diễn vô hồn trước mặt người lạ.

Và chúng ta nên mong muốn điều ngược lại. Tôi muốn câu “anh yêu em” được thốt ra khi chỉ có hai người trên thế giới chứng kiến, những lời nói không bị ai xen vào, vụng về đến mức không thể chú thích hay phụ đề. Tôi muốn việc mang thai được tiết lộ giữa đêm khuya, mắt lờ đờ trong phòng tắm, cầm tay nhau thay vì cầm iPhone, nhìn vào mắt nhau thay vì ống kính. Tôi muốn việc tiết lộ giới tính được thì thầm mà không cần pháo hoa, hoa giấy và máy ảnh; sinh con mà không cần những thumbnail được nghĩ ra từ giường bệnh hay những lần chụp lại và tập dượt trong phòng sinh. Và khi có con, tôi muốn chúng lắng nghe những kỷ niệm của tôi, nghe những câu chuyện của tôi, khi tôi dùng chính lời nói của mình để kể cho chúng nghe về những gì đã xảy ra, bố mẽ đã ở đâu, cảm thấy thế nào, chứ không phải đưa cho chúng một chiếc điện thoại để chúng có thể lướt Instagram của tôi.

Chúng ta kinh hoàng khi nhìn lại những thế hệ trước, rằng họ đã không ăn mừng đủ, không thể nắm bắt khoảnh khắc, không có ký ức nào để lướt xem. Nhưng tôi sẽ dành nỗi kinh hoàng cho những gì chúng ta đang làm. Việc bạn đời được chọn lựa, bạn trai quỳ gối, em bé được sinh ra, không phải vì tình yêu, sự tận tụy hay bản năng con người, mà vì lượng view đang giảm. Rating đang giảm. Mau có cốt truyện! Khán giả đang mất kiên nhẫn.

Tuy nhiên, chúng ta biết chương trình này sẽ kết thúc như thế nào. Giống như mọi chương trình khác. Một ngày nào đó, thế hệ này, những influencer này, sẽ kinh hoàng khám phá ra điều mà mọi người nổi tiếng, thí sinh và diễn viên đã nhận ra trước họ. Rằng sau khi cống hiến tất cả, từng phân trong cuộc sống của họ, từng khoảnh khắc hữu hạn trên Trái đất này, thì dù họ có dàn dựng, tập luyện, trao đổi, hay để máy quay chạy bao lâu đi nữa, rốt cuộc chúng ta sẽ luôn tự hỏi, còn gì khác để xem?

Dịch từ: We Are The Slop (substack After Babel, 29/9/2025)