Theo ISO, trong quá trình làm bất cứ việc gì, mỗi khi phát hiện lỗi thì có 2 loại hành động cần làm: khắc phục hậu quả của vấn đề và phòng ngừa để nó không lặp lại trong tương lai. Danh mục khắc phục thường đa dạng, còn danh mục các hành động phòng ngừa bao giờ cũng có chữ “đào tạo” – đa phần lỗi xảy ra do người làm không được đào tạo đầy đủ.
Về bản chất, khắc phục một sự cố và làm sao để giảm thiểu khả năng sự cố đó xảy ra trong tương lai là hai việc rất khác nhau, và được ghi nhận rất khác nhau. Nếu một nhóm trẻ được dạy bơi và không bị chết đuối thì chẳng ai biết đến người dạy chúng, còn nếu một nhóm khác bị đuối nước và có người nhảy xuống cứu thì người đó sẽ trở thành anh hùng. Anh hùng luôn là những người khắc phục được một sự cố cụ thể. Mọi sự hiển hiện, ai cũng trông thấy, không cần chứng minh, không cần suy nghĩ. Chúng ta thích những anh hùng, tuy nhiên một dân tộc thông minh không hướng đến việc có nhiều anh hùng, mà hướng đến việc giảm thiểu những tình huống đòi hỏi anh hùng.
Có một nghề cao quý, kiếm được nhiều tiền (hơn nhiều so với nghề dạy học), và tiêu biểu cho hành động khắc phục: nghề bác sỹ. Tất nhiên cũng có y tế dự phòng, nhưng hẳn là không nổi tiếng và được trọng vọng như bên điều trị. Chắc ai cũng mang ơn một bác sỹ nào đó đã cứu chữa cho mình, nhưng chắc cũng ít ai yêu quý bác sỹ như yêu quý thầy cô giáo của mình. Có thể vì khoảng thời gian chưa đủ để ta hiểu họ, để tạo được sợi dây tình cảm lâu dài, trong khi ta có hàng năm trời ở bên các thầy cô. Có thể vì vết mổ ngày một nhạt phai, trong khi các bài học làm người thì lại đậm dần theo cuộc sống…
Có một ngày dành cho các bác sỹ và một ngày dành cho các thầy cô. Một ngày chỉ xảy ra trong các cơ sở y tế, còn một ngày xảy ra ở khắp nơi. Ít có chuyện các bệnh nhân rủ nhau đi thăm bác sỹ cũ, và rất phổ biến chuyện học trò cũ rủ nhau đi thăm thầy cô, thậm chí hàng năm. Đó là vì ta mang ơn bác sỹ nhưng yêu quí thầy cô. Ta đến với những người mình mang ơn như một nghĩa vụ, và đến với những người mình yêu quý như một nhu cầu. Cái nhu cầu tự nhiên khiến thầy trò đến với nhau như những người thân yêu, lại càng tăng thêm tình cảm đó, cứ thế mà gắn mãi quan hệ thầy trò…
Thiệt thòi hơn so với nhiều nghề trong vật chất, nhưng các thầy cô giáo giàu có nhất những tấm lòng yêu quý của các thế hệ học trò. Và những giá trị “trăm năm trồng người” sẽ giúp loại bỏ biết bao tai ương, thảm họa về sau, mà nếu xảy ra thì đa phần là các anh hùng cũng vô phương cứu chữa. Có lẽ đó là động lực khiến cho các thầy cô, dù nhiều gian khổ và bạc bẽo, vẫn cứ yêu nghề, yêu trò, yêu cuộc sống. Tình yêu đó cho cuộc đời hy vọng.
(Bài đăng lần đầu 19/11/2013 trên facebook cá nhân, lần này có sửa đôi chút. https://www.facebook.com/notes/phan-phuong-dat/%C4%91%E1%BA%BFn-v%E1%BB%9Bi-ng%C6%B0%E1%BB%9Di-ta-y%C3%AAu-qu%C3%BD-nh%C6%B0-m%E1%BB%99t-nhu-c%E1%BA%A7u/10152081831728092)
Bổ sung 24/11: bài còn được đăng ở đây:
http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/den-voi-nguoi-minh-yeu-quy-20141119232419899.htm