Nếu từng đọc sách của bà, từ The Drama of the Gifted Child đến Free from Lies, cuộc sống của tất cả mọi người đều bị biến đổi sâu sắc. Đọc Alice Miller nghĩa là trở về sâu thẳm bên trong của chính mình, về với đứa trẻ mà bạn đã từng là. Bất kể đã phải chịu đựng sự phủ định bản thân hoặc bị tổn thương thế nào, bạn sẽ lại có liên lạc với đứa trẻ này. Bạn sẽ có khả năng hóa giải những phán xét chống lại trẻ em – về sự ngu ngốc, tội lỗi nguyên thủy, thú tính bẩm sinh và những động cơ của chúng – mà cái văn hóa khinh thường trẻ em đã dính chặt vào. Bạn sẽ dám tuyên bố rằng khi còn nhỏ, chúng ta hoàn toàn vô tội. Trước Alice Miller, không có ai cực đoan như vậy. Bắt đầu bằng nền tảng vững chắc mà những cuốn sách của bà truyền cho, ta có thể thực sự sống lại cuộc đời mới, đơn giản vì có thể kết nối lại với đứa trẻ mà ta từng là, bằng nguồn sống bên trong chính mình.

Alice Miller đã có đóng góp vô cùng to lớn vì tuổi thơ. Bà đã chỉ ra – mà không giảm nhẹ như những người khác thường làm – tất cả các hình thức bạo lực mà trẻ em phải chịu: thiếu dịu dàng, bỏ mặc, không được chăm sóc, lạm dụng tình dục và trên hết là bạo lực giáo dục thông thường – thứ phổ biến nhất và ở đâu cũng được coi là bình thường và sư phạm. Đối với nhiều người, tác động sâu sắc và dễ thấy nhất của công việc của bà là việc 25 quốc gia đã thông qua luật cấm mọi hình thức hành hạ thân thể và sỉ nhục. Nhờ bà và những nghiên cứu của bà về những tay đại tội phạm của thế kỷ 20, chúng ta đã có thể hiểu được những gì xảy ra trong thế giới vi mô (microcosm) ở phạm vi thân mật gia đình đã dẫn đến những hậu quả chết chóc khủng khiếp trong thế giới vĩ mô (macrocosm) ở đời sống xã hội và chính trị của thanh niên và người lớn.

Chúng ta phải hy vọng rằng trong tương lai, tất cả những gì Alice Miller đã đóng góp cho sự nghiệp của nhân loại sẽ được hiểu rõ. Khi cho thấy rằng cuộc sống của người lớn – cuộc sống gia đình, xã hội và chính trị, tất cả lịch sử của họ – đều xoay quanh thời thơ ấu và trẻ em. Alice Miller, giống như người đồng hương Copernicus bốn thế kỷ trước, đã lật ngược thế giới và đặt lại cho đúng. Freud đã không làm được việc đó. Với việc phát kiến ra lý thuyết về động cơ (*), sau cái chết của cha mình và để không buộc tội người cha, ông đã quay trở lại cáo buộc cũ chống lại trẻ em, rằng chúng là tác nhân (agent) của các động cơ tồi tệ nhất. Alice Miller, thông qua việc lắng nghe các bệnh nhân của mình một cách thấu cảm, đã hiểu rằng lý thuyết này là sai và có đủ can đảm để tố cáo nó. Và sự can đảm chắc chắn là cần thiết, vì bà thấy mình bị nhiều đồng nghiệp cũ khước từ ngay lập tức. Tuy nhiên, bằng cách làm sáng tỏ nguồn gốc chính của bạo lực con người, tác phẩm của Alice Miller cho chúng ta hy vọng về việc giảm thiểu, dưới nhiều hình thức, bạo lực bắt nguồn từ tuổi thơ bị tàn phá.

Alice Miller không còn nữa, nhưng sách của bà vẫn còn với chúng ta. Tương tự, chúng ta vẫn còn trang web của bà mà tôi hy vọng Brigitte Oriol sẽ tiếp tục chăm sóc. Liệu độc giả của Alice Miller, với sự đồng ý của Brigitte Oriol, sẽ dịch các bài báo trên trang web này sang số lượng ngôn ngữ tối đa, để suy nghĩ của Alice Miller trở nên dễ tiếp cận với tất cả mọi người và được phổ biến rộng rãi hơn cả khi bà còn sống?

Olivier Maurel, 4/2010

Dịch từ bản tiếng Anh (nguyên văn tiếng Pháp)

(*) – lý thuyết của Freud về bản năng sống và bản năng chết. Miller không đồng ý với lý thuyết bản năng chết và phức cảm Oedipus của Freud. ND.