Ai đang cố tình làm sai lệch thông tin?
Ngày xưa, khi một vụ việc xảy ra mà kẻ có quyền lực muốn che giấu, thì họ sẽ tìm cách bưng bít. Ở thời đại thông tin ngày nay, việc bưng bít thường không khả thi, nên người ta tìm cách làm sai lệch thông tin (disinformation).
Vậy nếu bạn quan tâm đến 1 vụ việc, thì làm sao để phát hiện được có ai đó đang cố tình làm sai lệch thông tin? Mô hình 4D sẽ giúp bạn!
Mô hình này được đề xuất bởi Ben Nimmo, Giám đốc Điều tra của Công ty Phân tích Mạng Graphika, và được đề cập trong cuốn “Chúng tôi là Bellingcat”. Cụ thể 4 chữ D gồm:
- Dismiss (làm mất uy tín): nếu tôi không thích những gì mà người chỉ trích tôi nói, thì tôi sẽ xúc phạm họ.
- Distort (gây nhiễu): nếu tôi không thích các fact, thì sẽ bóp méo chúng.
- Distract (đánh lạc hướng): nếu tôi bị buộc tội về điều gì đó, thì tôi sẽ buộc tội người khác về điều tương tự.
- Dismay (làm mất tinh thần): nếu tôi không thích những gì người khác đang định làm, thì sẽ cố gắng dọa cho họ sợ.
Ví dụ, trong vụ bắn rơi máy bay dân sự MH17, Nga đã sử dụng cả 4 chiêu trên:
- Dismiss: vu cho những người tố cáo là rusophobia, là có ý đồ xấu với Nga
- Distort: tung ra hàng loạt ‘bằng chứng’ hùng hồn, mà sau đó đã bị vạch trần là fake, cốt để gây nhiễu.
- Distract: sử dụng thuyết âm mưu và võ ‘thế cái này thì sao’ (whataboutism). Kiểu như “mày bảo là quân ly khai bắn rơi máy bay ở Ukraina, thế hàng nghìn thường dân bị giết trong chiến tranh Iraq thì sao?”. Người bị trúng chiêu “thế cái này thì sao” sẽ có một thế giới quan đầy hoang mang về đạo đức, thấy chẳng ai là đáng tin và chẳng có gì là sự thật.
- Dismay: đe dọa những kết cục đáng sợ với những người kiên trì phản kháng lại luận điệu của Kremlin.
Có thể thấy, cả 4 chiêu này cũng được dùng rất nhiều trong các vụ việc ở VN. Thế nên, bất cứ khi nào bạn thấy ai đó giở các chiêu này, thì khả năng cao là họ đang cố làm sai lệch thông tin.
Mà hóa ra cái tên Bellingcat nghĩa là ‘belling the cat’ – treo chuông lên cổ mèo. Những con mèo cậy mạnh bắt nạt, khủng bố các chú chuột, cần bị vạch mặt bởi cái chuông đó.
Tham khảo: link