Đa số các bài tiếng Việt trên Internet dịch là Thung lũng Kỳ lạ, nhưng theo tôi phải dịch là Quái đản. Bài wikipedia tiếng Trung viết là Khủng Bố Cốc (恐怖谷). Nội dung dưới đây chắc sẽ giải thích được là tại sao.
Continue readingCategory Archives: Tâm lý học
Thuyết định hướng giá trị của Kluckhohn F. và Strodtbeck F.
Thuyết định hướng giá trị (value orientation theory) là một lý thuyết được sử dụng nhiều trong lĩnh vực nghiên cứu liên văn hóa, lần đầu được các tác giả đề cập trong cuốn sách Variations in value orientations năm 1961.
Continue readingĐiều nên chú ý khi học các môn khoa học xã hội
Thời gian gần đây, tôi tìm học Tâm lý học và Nhân học Văn hóa, và nhận thấy một số điều có thể hữu ích cho những người đang học như tôi.
Nói chung, khi học bất kỳ môn khoa học gì, ta cũng cần hiểu được các khái niệm và quan hệ giữa chúng, và hình thành một bản đồ trong đầu, gồm các điểm và các đường nối. Có sự khác biệt lớn trong quá trình dựng bản đồ giữa các môn KH tự nhiên và KH xã hội.
Với môn KHTN, các khái niệm là rất rõ ràng và chặt chẽ, nên ta có thể vẽ từng điểm một cách chắc chắn, rồi nối chúng lại. Với môn KHXH, các khái niệm rất trừu tượng, mơ hồ và phải dựa vào nhau để làm rõ, nên ta không thể chốt từng điểm một cách chắc chắn.
Cách học ở đây là, các điểm (khái niệm) chỉ có thể được làm rõ khi các đường nối (quan hệ) được rõ dần. Như vậy, ta phải chấp nhận bắt đầu bằng một bản đồ rất mung lung, rồi từng bước một cùng lúc làm rõ hơn các đường và các điểm, cứ thế lặp đi lặp lại để tấm bản đồ rõ nét dần. Cảm giác hoang mang và bối rối là dễ hiểu trong quá trình này.
Quá trình này giống như sự hình thành của một lưới neuron, các neuron phát triển đồng thời với những kết nối giữa chúng.
Một nguyên nhân của khó khăn trong việc học các môn KHXH có lẽ là vì ở trường phổ thông ta chỉ quen với việc học môn KHTN. Các môn như Sử, Địa ở trường phổ thông là môn học ghi nhớ và suy luận, chứ không phải về các khái niệm khoa học trừu tượng. Một nguyên nhân nữa là tiếng Việt thiếu một hệ thống thuật ngữ KHXH đầy đủ và nhất quán, các khái niệm được dịch mỗi lúc một kiểu.

Dán nhãn cho các Thế hệ là việc vô nghĩa. Đã đến lúc vứt bỏ chúng
Lời người dịch: các nhãn thế hệ (kiểu Millenian, Gen Z) được sử dụng ngày càng nhiều trong việc mô tả, đánh giá và hành xử với mọi người, kể cả ở VN. Khi tìm hiểu về vấn đề này, tôi thấy một số quan điểm phản đối cách dán nhãn như vậy, mà tôi cho là có lý. Dưới đây là một bài như vậy (link), đăng trong mục Quan điểm của tờ The Washington Post, ngày 7/7/2021. Bài gốc có nhiều link.
Cuối bài này, tôi dẫn thêm một số nguồn khác cùng quan điểm.
Review sách: Chiều kích thứ tư trong kiến trúc

“Chiều kích thứ tư trong kiến trúc. Tác động của công trình lên hành vi” là một cuốn sách rất mỏng (chỉ 64 trang) năm 1975 của hai tác giả Mildred Reed Hall và Edward T. Hall, trong đó Edward T. Hall (bài wikipedia) là nhà nhân học xuất chúng người Mỹ, có nhiều phát hiện trong lĩnh vực văn hóa, ví dụ quan niệm của các dân tộc về thời gian, không gian. Các khái niệm này sau đó được Edgar Schein đưa vào công trình của ông về Văn hóa của Tổ chức.
Continue readingPhỏng Vấn Tạo Động Lực là gì?
(understanding Motivational Interviewing)
Giới thiệu
Phỏng vấn tạo động lực (PVTĐL – MI) được đề xuất như một cách tiếp cận nhằm mục đích thay đổi hành vi, dựa trên bằng chứng (evidence-based approach). Gọi là ‘phỏng vấn’ có thể gây hiểu nhầm, vì đó không phải là 1 cuộc trò chuyện đơn lẻ nhằm khai thác thông tin của khách, mà là một chuỗi các cuộc trò chuyện có tính chất tham vấn, giúp khách thay đổi tư duy dẫn đến thay đổi hành vi.
“MI là một phong cách giao tiếp hợp tác, hướng mục tiêu, có sự chú ý đặc biệt đến ngôn ngữ của sự thay đổi. Nó được thiết kế để làm tăng động lực cá nhân và tăng cam kết (của đối tượng) đối với một mục tiêu cụ thể, bằng cách khơi gợi và khám phá các nguyên nhân khiến họ muốn thay đổi, trong bầu không khí của sự chấp nhận lẫn nhau và đồng cảm.” (Miller & Rollnick, 2013, trang 29)
Continue reading(Review sách) Nguyên tố – theo đuổi Đam mê sẽ giúp bạn hạnh phúc và thành công
Giới thiệu
Nguyên tố (element) là khái niệm do Ken Robinson, nhà nghiên cứu giáo dục người Anh, đề xuất. Ông đã viết 2 cuốn sách về chủ đề này. Cuốn đầu tiên có tên “The element – how finding your passion changes everything” ra mắt năm 2009, cuốn sau là “Finding your Element – how to discover your talents and passions and transform your life” ra mắt năm 2013. Cuốn đầu giới thiệu về khái niệm, cuốn sau là sách hướng dẫn đi tìm nguyên tố cho bản thân. Cuốn đầu được xuất bản tiếng Việt năm 2017 dưới tiêu đề “Bí quyết khơi dậy đam mê làm thay đổi cuộc sống. Môi trường lý tưởng”. Ngoài ra, hình như còn có một số bản dịch khác được phổ biến trên mạng. Bản dịch có những chỗ dịch sai hoặc chưa truyền đạt hết ý tác giả, nên bạn đọc cần lưu ý khi đọc.
Continue readingĐừng kéo người khác bằng sức của bạn!
Khi cứu giúp ai đó, đừng kéo họ bằng sức của bạn!
Chăm sóc, hỗ trợ, mong muốn những điều tốt nhất cho một người thân yêu – chả lẽ điều đó lại là dở? Chả lẽ lại là tệ khi yêu thương, ủng hộ, hướng dẫn, quan tâm, lo lắng, suy nghĩ về người đó?
Không tệ, nhưng chỉ khi bạn làm gì đó cho người khác, và mong muốn của Người khác này, năng lượng của anh ta, khát vọng của anh ta lớn hơn của bạn.
Continue readingCác cấp độ Tính cách (personality)
Cơ bản có 5 cấp độ tiến hóa về tính cách (personality): Sơ sinh, Thiếu niên, Thanh niên, Trưởng thành và Tích hợp.
Những người này sống trong những thế giới hoàn toàn khác nhau. Sự chuyển đổi từ thế giới này sang thế giới khác là một khủng hoảng tâm lý đồng thời giống như một sự ra đời mới.
Continue readingCơ chế hoạt động của tuyên truyền
Những người có tư duy độc lập hay cho rằng những người khác tin vào tuyên truyền, và tìm cách tranh luận. Nhưng sự thật là tuyên truyền không nhằm vào mục đích khiến mọi người tin, mà có mục đích khác.
Continue reading